Hinthamerstraat 209
De Leeuwerenberg : De Valleckens
Gemeentelijk monument
Hinthamerstraat 209
Context(Bouw)historie:Het pand Hinthamerstraat 209, vanouds genaamd “de Leeuwerenberg” (1711) en later “de Valleckens”, dateert in kern uit de tweede helft van de 15de eeuw, en heeft een bakstenen lijstgevel van rond 1865, met een winkelpui van rond 1895.In 1989 werden de achtergevel en de kap geheel vernieuwd. In 1996 is de indeling van het pand voor een groot deel gewijzigd, waarbij de brandmuur behouden bleef. Stalen onderslagbalken zijn aangebracht ter versteviging van de vloeren en de pui kreeg een nieuwe deur die de oude dubbele deur qua vorm imiteert. Ligging:Het pand is gelegen aan de zuidzijde van de Hinthamerstraat in een gesloten gevelwand tussen de Sint Jacobstraat en de Windmolenbergstraat, vlakbij de plaats waar de Hinthamerstraat een bocht naar het noorden maakt, om over te gaan in het Hinthamereinde. Ter plekke van de voorgevel van het pand buigt de rooilijn al licht noordwaarts, om dat bij het linker buurpand nog verder te doen en bij de Windmolenbergstraat een echte knik te maken. De Hinthamerstraat is al sinds de late 12de eeuw een van de drie belangrijke straten die het centrum van de stad (de Markt) met het omliggende gebied verbinden. Bij de stadsuitbreiding in de eerste helft van de 14de eeuw kwam de Hinthamerstraat binnen de stadsmuren te liggen. Een deel van de straat zal echter al eerder bebouwd zijn geweest, en mogelijk geldt dat ook voor de plek waar het onderhavige pand staat.Tegenwoordig staat het pand op het zeer grote perceel waar ook nrs.203-205 en de achterliggende bebouwing (aan onder andere de Windmolenstraat en de Sint Jacobstraat) op staan. Achter het pand ligt een plaats die zonder begrenzing overgaat in de plaats achter de buurpanden en die is afgescheiden van de achterliggende semi-publieke parkeerplaats door middel van een schutting. Deze plaats is ook toegankelijk vanaf die parkeerplaats, en via de poort in het rechter buurpand. BeschrijvingAlgemeen (hoofdvorm, kap):Het pand heeft een langwerpige plattegrond die achter de voorgevel schuin naar links loopt. Het bestaat uit een voorhuis met vast achterhuis. Onder het achterhuis is een kelder die smaller is dan het pand. Verder bevat het gebouw een hoge begane grond, een verdieping die in het achterhuis lager ligt, en een zolder met borstwering, die eveneens lager ligt in het achterhuis. Het zadeldak heeft een schild aan de voorzijde en een wolfseinde aan de achterkant. Het is gedekt met gemengd rode en gesmoorde oud- Hollandse pannen, waarbij de gesmoorde overheersen op het voorste deel en de rode achterop. De kap is niet geheel symmetrisch: het rechter vlak is iets steiler dan het linker.Voorgevel:De voorgevel is een symmetrische gepleisterde lijstgevel van rond 1865 met op de hoge begane grond een winkelpui van rond 1895. Boven de gepleisterde plint is een gepleisterde borstwering die overgaat in de penanten ter weerszijden van de brede gevelopening. In het midden is een ingang met een brede deur uit 1996 met pseudo-middennaald onder een bovenlicht. Ter weerszijden zijn er grote etalagevensters met dubbele bovenlichten en hardstenen lekdorpels. De bovenlichten zijn niet authentiek en sluiten niet goed aan op de afgeronde bovenhoeken van de vensters. De tussenstijlen van de pui hebben net als de | 2 |
twee houten pilasters ter weerszijden verdiepte vlakken en gestileerde kapitelen. De puilijst heeft een fries met drie verdiepte panelen en ertussen gesneden consoles met krullend bladwerk. Boven de pilasters ter weerszijden van de gevelopening zijn deze consoles dubbel uitgevoerd. De consoles ondersteunen een dunne, geprofileerde kroonlijst. Op de verdieping bevinden zich twee vensters met gepleisterde lekdorpels en geprofileerde omlijstingen met in de bovenzijde een decoratief kuif-element met bandwerk en medaillons. De kozijnen hebben een duivenjager-profiel en bevatten T-draairamen. De gevel wordt afgesloten door een classicistisch hoofdgestel met een gepleisterd fries en een geprofileerde houten kroonlijst. Zijgevels:Het pand wordt aan beide zijden begrensd door bebouwing. Het achterste deel van de rechter zijgevel is wel zichtbaar vanaf het achterliggende perceel, omdat het buurpand korter is. Deze gevel is gecementeerd en bevat links een deur die toegang geeft tot het balkon van het buurpand. Foto’s uit 1989 tonen dat de deur van na die tijd dateert, en dat er ter rechterzijde bouwsporen waren van vroegere vensters. Staafankers geven de hoogte van de zoldervloer aan.Achtergevel:De achtergevel is in 1989 geheel gesloopt en nieuw opgetrokken in historiserende stijl. Het betreft een gecementeerde gevel. Op de begane grond bevindt zich rechts een ingang met een dubbele deur en links een venster met een raam met roedenverdeling. Op de verdieping bevat de gevel twee vensters met gecementeerde lekdorpels en 12-ruits schuiframen. Ter hoogte van de zolderverdieping is er een klein vierkant venster met een gecementeerde lekdorpel en een vierruits draairaam. De gevel heeft een licht a-symmetrische bovenzijde met rechts een iets bredere en lager geplaatste schouder dan links. Langs het dakvlak van het wolfseinde loopt een eenvoudige zinken mastgoot.Ruimtelijke indeling:Onder het achterhuis ligt een kelder met een tongewelf in langsrichting, die toegankelijk is via een trap uit de gang linksachter in het pand. Op alle bouwlagen is er een duidelijke verdeling in voor- en achterhuis door middel van de brandmuur en de verspringende vloerniveaus (verdiepings- en zoldervloer liggen in het achterhuis lager). Voor het overige is de oorspronkelijke indeling geheel gewijzigd bij de verbouwingen in de late 20ste eeuw.Constructies:De zijmuren zijn grotendeels gedeeld met de buurpanden. Tegen de rechter zijmuur lopen in het voorhuis en het achterhuis rookkanalen. De balklagen bestaan uit moer-Redengevende omschrijving Hinthamerstraat 209 ’s-Hertogenbosch, GMSP II 4en kinderbalken met in zowel voor- als achterhuis drie balkvakken. De zolderbalklaag bevat nog enkele consoles. Interieurelementen:Over de interieurelementen is geen documentatie voorhanden.Erf, bijgebouwen, diversen: | 3 |
Motivering voor plaatsing op de gemeentelijke monumentenlijst1. Architectonische en stedenbouwkundige waardenHet pand Hinthamerstraat 209 heeft stedenbouwkundige waarde vanwege de samenhang met de historische gebouwde omgeving en percelering. De gevelwanden van de Hinthamerstraat vormen vrijwel in hun geheel een fraai historisch ensemble. Daarnaast heeft het pand aanmerkelijke architectonische waarde omdat het duidelijk herkenbaar is als historisch winkel/woonhuis, met een fraaie lijstgevel van rond 1865 en een winkelpui van ca.1895.2. Bouw- en/of kunsthistorische waardenHet pand heeft bouwhistorische waarde omdat het nog duidelijk herkenbaar is als historisch huis met een kern uit de tweede helft van de 15de eeuw, met kelder, muren en balklagen, waarin bij diverse verbouwingen moderniseringen zijn doorgevoerd. De voorgevel is daarvan de meest duidelijke uiting.3. Cultuurhistorische waardenHet gebouw heeft cultuurhistorische waarde als zijnde een in kern 15de-eeuws woon-werkhuis waarin diverse vernieuwingen herkenbaar zijn uit verschillende historische perioden, zoals de voorgevel van rond 1865 en de destijds moderne winkelpui met etalageramen uit de late 19de eeuw.Het object Hinthamerstraat 209, bestaande uit een in kern 15de-eeuws voorhuis met vast achterhuis en gepleisterde lijstgevel van rond 1865 met winkelpui van ca.1895, is op basis van bovenstaande criteria beschermenswaardig als gemeentelijk monument in de gemeente ‘s-Hertogenbosch. | 5 |
Erfgoed 's-Hertogenbosch
Mosmans
Hinthamereind
Abels, bakker
| 42 |
Jan Mosmans, Alph.G.J. Mosmans, Oude namen van huizen en straten te Adresboeken
Hinthamerstraat 209
M 480
Hinthamereinde E 29 (????)
| 1865 | B.G. Vincent (klerk ten kantore van den directeur van 's rijksbelastingen in Noordbrabant) - L. Zwijsen (winkelier in kruidenierswaren) |
| 1875 | J. van den Dungen (mr. smid) - J. Vos (2e luitenant tweede bataillon) - L. Zwijsen (winkelier in kruidenierswaren) |
Hinthamereinde E 29 (1880)
| 1881 | L. Zwijsen (winkelier in kruidenierswaren) |
| 1908 | M.S.A. Abels (broodbakker) - R. Abels-Balink (modiste) - C. Eerhart (sigarensorteerder) |
Hinthamerstraat 209 (1909)
| 1910 | M.S.A. Abels (broodbakker) - R. Abels-Balink (modiste) |
| 1928 | wed. L. Kops - B.F.A. Messing - W. Schruijer |
| 1943 | A.J. Bechthold (melkventer) - B.F.A. Messing - M.H.J. Messing (ambtenares distributie) |
| 2008 | Informatiecentrum Geestelijke Gezondheid |
Bossche Encyclopedie |